Werkdruk. Steeds meer mensen hebben er last van. Alsof werk en druk bij elkaar hoort. Hoe ga je van werkdruk naar werkgeluk? Onder de coronacrisis is de werkdruk zelfs hoger dan ooit, volgens het Algemeen Dagblad.
We weten twee dingen zeker: we worden geboren, en we gaan dood. Wat daartussen in zit, noemen we leven. Als je iemand vraagt naar de gelukkigste dag van zijn of haar leven, kom je vaak uit op clichés als ‘mijn trouwdag’, of ‘de geboorte van mijn kind’. Het zou toch raar zijn als iemand zegt:
‘De gelukkigste dag van mijn leven was de dag dat ik ging werken’?
Werken is voor velen een substantieel deel van het leven. Maar slechts 13% van de werkende bevolking is gelukkig op het werk. Dat betekent dat iets meer dan één op de acht mensen gelukkig is op het werk, en dus zeven van de acht niet. Onder de top 5 van dingen waarvan mensen op hun sterfbed spijt hebben als ze terugblikken op hun leven, valt ‘ik heb mezelf onvoldoende toegestaan gelukkig te zijn’ en ‘ik heb te veel tijd doorgebracht op het werk: we hadden ook met minder geld toegekund en dan had ik meer tijd kunnen doorbrengen met mijn dierbaren’. Nu leven we in een tijdperk dat we steeds langer moeten werken. Soms onder uitdagende omstandigheden. De leidinggevende is niet inspirerend. Er zijn beperkende regels en procedures in onze organisaties. Het management laat politiek gedrag zien, zodat iemand anders met de eer strijkt van jouw werk. Je hebt die belangrijke opdracht nét niet binnengehaald, want er is te veel concurrentie. Je krijgt een brief dat je boventallig bent. Beloofde veranderingen blijven uit. Hoeveel mensen ploeteren voort met de gedachte ‘deze reorganisatie overleef ik ook nog wel’ en ‘de hypotheek moet betaald worden’?
Van werkdruk naar werkgeluk
Het kan natuurlijk ook té goed gaan: veel klanten geven een hoop werkdruk. Zo ontmoette ik Bart, een manager van een succesvol ICT-consultancybureau. Bij dit bureau zijn ongeveer twintig consultants in dienst die ICT-veranderingen begeleiden en implementeren bij klanten. Om werk zitten ze niet verlegen. Bart is een man van middelbare leeftijd, met een vrolijke instelling en een leuk gezinsleven. Hij vroeg mij om voor zijn medewerkers een leergang te ontwerpen en te geven over verandermanagement. “Onze klanten hebben continu te maken met veranderingen. Daarbij komt dat medewerkers in organisaties gevraagd wordt om anders te werken vanwege de implementatie van nieuwe ICT-systemen. Wij willen sparringpartner zijn voor onze klanten om veranderingen te verankeren.” Als ik Bart tijdens een terugkoppeling spreek, verzucht hij:
“Er is hier sprake van aanhoudende werkdruk. Bovendien is er altijd wel iets ’s avonds: een presentatie van een project, een netwerkbijeenkomst of een seminar. Dat begint me zo langzamerhand op te breken.”
Herken je dat ook? Aanhoudende werkdruk, voortdurende veranderingen en allerlei producten die het liefst zo snel mogelijk moeten worden opgeleverd? Is gelukkig zijn op het werk een sprookje? Sprookjes eindigen meestal met ‘…en ze leefden nog lang en gelukkig’. Zou het sprookje ook kunnen eindigen met ‘…en ze werkten nog lang en gelukkig?’ Zouden de mensen die gelukkig zijn op het werk, ook kunnen zeggen ‘…en gelukkig werkten ze nog lang?’
Ze werkten nog lang en gelukkig
Hoe kunnen wij onder de aanhoudende werkdruk en al deze snelle veranderingen die nieuwe slogan ‘Ze werkten nog lang en gelukkig’ waarmaken? Om het werk lang vol te houden, geldt dat je het werk dat je doet leuk vindt. Maar er wordt ook van je verwacht dat je prestaties levert en dat je succesvol bent. Voor veel mensen geldt dat je dan pas gelukkig bent op het werk.
Ben je pas gelukkig als je succes hebt of leidt geluk tot succes? Verbaast het je als het laatste veel meer het geval blijkt? Geluk rendeert:
21% vermeerdering van de productiviteit, 45% minder verloop en 37% minder ziekteverzuim. Uitgaande van 25% verbetering van geluksbeleving op het werk, betekent dit één ziektedag per medewerker minder per jaar en 10% minder recruitmentkosten.
Een aantal wetenschappers hebben aangetoond dat gelukkige medewerkers creatiever zijn, weerbaarder zijn tegen mogelijke tegenvallers, een hogere productiviteit vertonen, minder slaapproblemen hebben en minder behoefte hebben om het bedrijf te verlaten. Gelukkige medewerkers die productief bezig zijn met de toekomst van henzelf en het bedrijf presteren 16% beter dan hun minder gelukkige collega’s en hebben minder last van burn-out. Gelukkig zijn – ook wel levenstevredenheid genoemd – heeft een sterkere positieve invloed op werkprestaties dan werktevredenheid.
Hoe zorg je ervoor dat je gelukkig bent op je werk, zelfs voordat het succes zich aandient?
Geluk is als een spier die je kunt trainen. Hoe vaker je traint, hoe sterker je geluksgevoel wordt (Seligman, 2008). Het trainen van vaardigheden valt in organisaties vaak onder competentiemanagement. Als definitie van het begrip competentie is ‘de vaardigheden van mensen die bijdragen aan succesvol opereren in een rol of functie’ (Smid & Van der Woude, 2007, p.11) een mooi uitgangspunt. Als je de competenties ontwikkelt om geluk op het werk te vergroten, kun je ook het bedrijf meer laten floreren. Helaas besteden organisaties hieraan doorgaans weinig aandacht. In de projecten op het gebied van competenties zien we vaak dezelfde soort competenties terugkomen. Stressbestendigheid, verantwoordelijkheid en klantgerichtheid zijn klassiekers. Wij stellen competenties zoals doorzettingsvermogen, prioriteiten stellen en kostenbewustzijn op prijs. Deze competenties dragen bij aan het succes van een organisatie door prestatie en kosten-efficiency.
Opvallend is dat we wél doorzettingsvermogen moeten ontwikkelen – want we moeten onze doelen halen tijdens periodes van veranderingen, tegenslagen en kinderziektes – maar ruimte om herstellingsvermogen te ontwikkelen om even bij te komen van dit soort werkdruk is nog geen prioriteit. Dat moeten we in onze eigen tijd doen. We worden wél getraind in kostenbewustzijn, maar niet in geluksbewustzijn. We worden beoordeeld op stressbestendigheid – want we moeten blijven presteren onder druk – maar niet op onze competentie om te kunnen ontspannen op het werk. Zie je het al voor je? Je manager zegt tijdens je beoordelingsgesprek: “Je krijgt een goede beoordeling voor de competentie ‘ontspannen’!”
Gaan we met kostenbewustzijn, stressbestendigheid en doorzettingsvermogen nog lang en gelukkig werken? Met welke competenties vergroten we ons geluk op het werk?
Het tijd is voor nieuwe competenties om lang en gelukkig te kunnen werken
Nieuwe competenties om lang en gelukkig te kunnen werken is een leuke gedachte, maar welke competenties zijn dit dan? Ik heb gezocht naar competenties die je kunnen helpen om geluk te trainen en te integreren in je werk. In het boek Geluk op het werk? Train je gelukscompetenties! leer je meer over deze gelukscompetenties. Ook heb ik een model bedacht waarin ik de ‘gelukscompetenties’ in plaats, zodat je er straks gemakkelijker mee kan werken.
Op www.trainjegelukscompetenties.nl vind je meer over de 25 gelukscompetenties om werkgeluk te trainen.
- Artikel gereviseerd november 2022
